Άσκρη, Βοιωτία

Ο σύγχρονος οικισμός της Άσκρης είναι χτισμένος στην θέση που βρισκόταν η αρχαία πόλη. Ανήκει διοικητικά στο Δήμο Αλιάρτου-Θεσπιέων του Νομού Βοιωτίας και έχει μόνιμο πληθυσμό 662 κατοίκους, σύμφωνα με την Απογραφή του 2011. Μέχρι το 1953 ονομαζόταν Παλαιοπαναγιά οπότε μετονομάστηκε σε Παναγιά το 1970 υπήρξε νέα μετονομασία του οικισμού από Παναγιά σε Άσκραια αρχικά και στην συνέχεια σε Άσκρη λόγω της ύπαρξης στην ίδια θέση της αρχαίας πόλης,
Στο διάστημα 1912-1998 η Άσκρη αποτέλεσε έδρα κοινότητας, η οποία καταργήθηκε με την εφαρμογή του προγράμματος Καποδίστριας και εντάχθηκε στον δήμο Θεσπιέων. Η Άσκρη παρέμεινε διοικητικά στον δήμο Θεσπιέων στο διάστημα 1999-2010 οπότε και ίσχυσε το πρόγραμμα Καποδίστριας, ενώ από το 2011, οπότε και εφαρμόστηκε το πρόγραμμα Καλλικράτης, εντάχθηκε στον Δήμο Αλιάρτου-Θεσπιέων.

Η Άσκρη (αναφέρεται και Άσκρα) ήταν αρχαία Βοιωτική πόλη χτισμένη στις νότιες πλαγιές του Ελικώνα, στην κοιλάδα των μουσών. Σύμφωνα με τον μύθο που μεταφέρει ο Παυσανίας, η Άσκρη χτίστηκε από τους Αλωάδες, μυθικά πρόσωπα, απόγονοι του θεού Ποσειδώνα. Οι Αλωάδες ίδρυσαν την Άσκρη με συνιδρυτή τον Οίοκλο, γιο του Ποσειδώνα και της όμορφης γυναίκας από την Βοιωτία Άσκρας, από την οποία πήρε το όνομά της και η πόλη. Στους ιστορικούς χρόνους η πόλη ανήκε στο κράτος των Θεσπιών. Η Άσκρη ήταν η πατρίδα του μεγάλου επικού ποιητή της αρχαιότητας Ησίοδου, πατέρα του διδακτικού έπους. Ο Ησίοδος αναφέρει την Άσκρη στο έργο του Έργα και Ημέραι
Τα σημαντικότερα μνημεία στη Κοιλάδα των Μουσών είναι:

Το Θέατρο, το οποίο χρονολογείται από τα τέλη του 3ου αιώνα π.Χ. ή τις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. Κτίστηκε για τις ανάγκες των μουσικών και θεατρικών αγώνων που γίνονταν στο άλσος με την ευκαιρία της γιορτής των Μουσείων, εκδήλωσης αφιερωμένης στις εννέα Μούσες προστάτιδες των Γραμμάτων και των Τεχνών. Οι θεατές κάθονταν σε υποτυπώδεις σειρές καθισμάτων, σκαμμένες στην πλαγιά του βουνού. Μόνον η πρώτη σειρά των καθισμάτων - η προεδρία - ήταν μαρμάρινη. Σήμερα σώζονται η σκηνή και το προσκήνιο του θεάτρου.

Η μακρά ιωνική στοά, μήκους 96,70 μ., που βρισκόταν 40 περίπου μέτρα δυτικά του ναΐσκου των Μουσών και προοριζόταν για τη στέγαση αναθημάτων (δώρων) προς τις Μούσες. Χρονολογείται στον 3ο αιώνα π.Χ. Στο εσωτερικό διέθετε αρχικά κατά μήκος τοίχο και δωμάτια, ο οποίος αντικαταστάθηκε αργότερα με κιονοστοιχία κορινθιακών κιονοκράνων.

Ο ναΐσκος ή βωμός των Μουσών. Πρόκειται για ορθογώνιο κτήριο μικρών διαστάσεων που χρονολογείται στον 3ο αιώνα π.Χ., σύγχρονο με το θέατρο και τη στοά. Ηρθε στο φως μετά την διάλυση της εκκλησίας της Αγ. Τριάδας που είχε θεμελιωθεί πάνω στο αρχαίο κτήριο.

Τα βάθρα αγαλμάτων των Μουσών. Στις γαλλικές ανασκαφές του 1899 βρέθηκαν εννέα βάθρα αγαλμάτων των Μουσών, στημένα αρχικά σε ενιαίο σύνταγμα, απ τα οποία τα πέντε καλύτερα διατηρούμενα φέρουν χαραγμένα ισάριθμα ονόματα Μουσών και επιγράμματα, έργα του ποιητή και γλύπτη Ονέστου.

Ο τετράγωνος πύργος της Ασκρας του 4ου αιώνα π.Χ. που δεσπόζει από τα Βόρεια του ιερού άλσους των Μουσών και κατέχει το υψηλότερο μέρος του δύσβατου λόφου Πυργάκι. Διέθετε τρεις αποθηκευτικούς χώρους στο ισόγειο. Ολόγυρά του σώζεται παλαιότερος ουρωματικός περίβολος σε ερείπια. Ο πύργος κτίστηκε πιθανότατα από τους Θεσπιείς λίγο πριν τα 371 π.Χ. (μάχη Λεύκτρων) προκειμένου να ελέγχουν έτσι τις κινήσεις των Θηβαίων.

Φωτογραφίες / Άσκρη